Skip to main content

Kosova duhet të ringjallë politikën e njohjeve

 OP-ED

Kosova duhet të ringjallë politikën e njohjeve

Altin Gjeta 

Brenda një harku kohor prej dy javësh, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka paralajmëruar se mundësia e një konflikti të hapur me Serbinë është rrezik real. Ndryshe nga parashikimet fillestare pas agresionit rus në Ukrainë, vëmendja e komunitetit ndërkombëtar ndaj Ballkanit Perëndimor, dhe Kosovës në veçanti, nuk ka njohur ndonjë ndryshim thelbësor. Në këtë kontekst, kryeministri i Kosovës po i bie ziles së alarmit që të kthejë vëmendjen e faktorit perëndimor nga Kosova, e cila është izoluar ndërkombëtarisht, pa liberalizim vizash me BE-në dhe pa njohje të reja që prej vitit 2020, kur u njoh nga Izraeli falë marrëveshjes së Uashingtonit. 

Dalja nga izolimi kërkon që Kosova, krahas dialogut për normalizimin e marrdhënieve me Serbinë, të ringjallë politikën e shtimit të njohjeve, në një kontekst ndërkombëtar të favorshëm pas gjunjëzimit të Rusisë në Ukrainë. 

Megjithëse dialogu mbetet i rëndësishëm, kyçja në dialogun e Brukselit sikur të ishte “plumb i artë” për shtetësinë e Kosovës, në një kohë kur prej më shumë se një dekade nuk ka arriur qëllimin final, njohjen reciproke me Serbinë, do të ishte një gabim strategjik për Kosovën.

Dialogu, përveçse ka prodhuar marrëveshje të diskutueshme si krijimi i Bashkësisë së Komunave me shumicë serbe, i ka shpenzuar shumë energji Kosovës dhe e ka mbajtur çështjen e shtetësisë së saj të hapur. Tashmë është e qartë se diplomacia e dykuptimësisë dhe hapave të vegjël të Brukselit nuk adreson nevojën emergjente të Kosovës për t’u bërë pjesë integrale e komunitetit të shteteve dhe organizatave ndërkombëtare. Edhe pas qasjes së butë të Serbisë ndaj Rusisë, politika e Perëndimit mbetet tek ideja e ankorimit të Serbisë në bllokun perëndimor. Këtë synim e bëri të qartë në një intervistë të fundit për Këshillin e Atlantikut, Ambasadori i SHBA në Beograd, Christopher Hill, i cili theksoi se politika jonë është ta kthejmë Serbinë kah Perëndimi.

Prandaj, nuk mund të pritet një politikë energjike presioni nga SHBA dhe BE ndaj Serbisë. Faktori shqiptar duhet të kuptojë se politika amerikane nuk sillet rreth tij, por rreth interesave gjeostrategjike në një kontekst më të gjerë se Ballkani.  

Bash për këtë, politika e njohjeve duhet të ringjallet nga politika e jashtme e Kosovës në një moment kur Serbia është e njollosur ndërkombëtarisht për mosvendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë. Për më tepër, Rusia, aleatja më e rëndësishme e Serbisë në OKB dhe në marrdhëniet ndërkombëtare është zhytur në baltën e Ukrainës, dhe qëndron më e dobët se kurrë në arenën ndërkombëtare. 

Ky është një moment i rëndësishëm që duhet shfrytëzuar nga politika e jashtme e Kosovës në dy plane:

Së pari, duke lobuar te faktori perëndimor dhe te shtetet që nuk e kanë njohur, për shtimin e njohjeve në arenën ndërkombëtare. Për shembull, afrimi me Greqinë është një shembull pozitiv që mund t’i hapë rrugë njohjeve të reja. 

Së dyti, duke diskredituar imazhin e Serbisë si një shtet që ka kryer genocid në Ballkan, që përbën rrezik për paqen dhe stabilitetin e rajonit, dhe që nuk ndjek politikën perëndimore të sanksioneve ndaj Rusisë.

Për të shtuar njohjet dhe forcuar shtetësinë e saj, Kosova duhet të mësojë nga historia jo fort e largët. 

Pas çlirimit të vendit nga trupat ndërkombëtare të NATO-s në 1999, faktori ndërkombëtar e vonoi zgjidhjen e statusit përfundimar për rreth tetë vite. Sipas studiuesit të Ballkanit, James Ker-Lindsay, ky ka qenë ndoshta edhe gabimi më i madh i Perëndimit në Kosovë. Në një kohë kur Rusia, aleatja e vetme e rendësishme e Rusisë, sapo kishte dalë nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik, ishte e zhytur në krizë ekonomike dhe e pasigurt në arenën ndërkombëtare, Perëndimi, në kulmin e fuqisë së vet, nuk veproi shpejt në Kosovë, në mënyrë që ta impononte pavarsinë dhe shtetësinë e Kosovës në një moment të volitshm ndërkombëtarisht. 

Pas njëzet vitesh, me Rusinë me duar të zëna në Ukrainë dhe Serbinë e diskredituar si aleatja e saj e vetme në Europë, është momenti që politika e jashtme e Kosovës të tregohet pragmatiste, vizionare dhe dinamike. Në mungesë të progresit të dukshëm në procesin e dialogut të Brukselit, Prishtina duhet të rikalibrojë politikën e jashtme drejt njohjeve të reja.

Comments

Popular posts from this blog

Udhëtim në tri kohë

  Iu bashkova gjimnazit “Leonik Tomeo” diku në shtator të vitit 2004 pas një tentative të pasuksesshme për tu regjistruar në teknikumin ekonomik të Tiranës. Shkak për këtë aventurë të pasuksesshme dhe të dhimbshme u bë im atë. Ai ngulmoi se duhet të studioja ekonomi, pasi kjo sipas tij do të ishte njëlloj garancie për punësim në jetë.  Por unë nuk isha mirë me numrat. Vija nga një shkollë rurale ku mbizotëronte rrëmuja dhe preokupimi kryesor i mësuesve ishte disiplina në ambientet e shkollës. Megjithëse atëherë nuk pata asnjëlloj dëshire për të studiuar ekonomi, më vonë pas adoleshencës zhvillova një pasion të heshtur për politikën ekonomike, duke u bërë një lexues i dhënë pas Fridrik Hajek, ekonomistit liberal të shkollës së Vjenës. Gjithsesi, regjistrimi në shkollën e mesme  “Leonik Tomeo” ishte njëfar fillimi i ri. Vjeshta qe e ngrohtë atë vit, teksa rreshtoheshim për tu futur në klasë, dielli lëshonte rreze verbuese, por pasiguria për të ardhmen sikur ma ftohte tr...

Nevoja për të Djathtën: Disa Ide Qëndrore

  I. Modeli ekonomik (zgjerimi i lirisë) E djathta e qendrës është udhëhequr që nga koha e iluminizmit, e mandej në shekullin e XX (ekonomistët e shkollës së Vjenës Von Mises, Hajek, dhe Erhard më vonë), (përfshi Theçer dhe Regan në sferën politike) nga ideali i zgjerimit të lirisë individuale. Në këtë kuptim, qendra e djathtë është natyrshëm mosbesuese ndaj rolit të shtetit apo autoritetit nga lart në jetën ekonomike, politike apo sociale të vendit. Ajo beson se individi është më mirë i përgatitur për t’i shpenzuar paratë në interes të mirëqënies së tij dhe familjes. Kështu, e djathta takson më pak për të lënë më shumë para në xhepat e qytetarëve. Për të djathtën, jeta ekonmike, politike dhe sociale është shumë komplekse për tu organizuar në mënyrë të planifikuar nga një trupë politike apo epistemike. Dija sipas ekonomistit austriak Friedrich Hayek është e shpërndarë në hapësirë dhe kohë, dhe nuk është as shumatore e dijes shkencore. Njerëzit kanë agjensi veprimi autonome, pra...

Nevoja për Qendrën e Djathtë në Shqipëri

  Më shumë së tre dekada pas rënies së regjimit komunist, Shqipëria i ngjan një avioni i cili më në fund ka dalë në pistë pas izolimit gjysëm shekullor në burgun e tmerrshëm të Enver Hoxhës, por nuk po arrin të bëjë shkëputjen e shumëpritur për tu ngjitur në qiell. Kjo do të përbënte një hap domethënës për vendin, duke e nxjerrë nga faza e një shteti pa orientim strategjik, dhe transformuar në një shtet të zhvilluar, antar të Bashkimit Europian dhe të gatshëm për të përballuar sfidat aktuale dhe dekadave të ardhshme. Rreziku i ngecjes në pistë, dhe më keq akoma, parkimi i mundshëm i Shqipërisë në rradhën e vendeve autoritare, ku ka gjysëm liri ose pak liri është bërë edhe më akut në një kohë kur partia në pushtet ka krijuar një hegjemoni politike dhe ekonomike afatgjatë. Pavarësisht progresit të institucioneve të drejtësisë në luftën kundër korrupsionit në nivele të larta të qeverisjes dhe politikës, drejtësia nuk është alternativë politike, por një mekanizëm kontrolli ndaj ...